ავტორი: სალომე საგინაშვილი
GIPAS-ს სტუდენტი
შესაძლოა,ბევრ თქვენგანს თბილისის ქუჩებში თვალი მოუკრავს წარწერებისთვის, რომელთა გამოსახვის ადგილი სხვადასხვაა. ეს შესაძლოა იყოს კედლები, ღობეები, მატარებლის ვაგონები, მიწისქვეშა გადასავლელები. მათი მნიშვნელობა ხშირად პროტესტის ფორმას ატარებს და გამვლელების ყურადღებას განსაკუთრებულად იქცევს. ხშირია, როცა წარწერებს უცენზურო სიტყებითაც „ავსებენ.“
კედლებზე ხატვისა და წერის „ხელოვნებას“ გრაფიტი ჰქვია, რაც ბერძნულად „კედელზე ნახატს“ ნიშნავს , მის შემსრულებლებს, ანუ ავტორებს – “რაიტერები” (ინგლ. writers). გრაფიტი ხშირად უმსგავსო დაზიანებად და ვანდალიზმად აღიქმება საზოგადოების მხრიდან. გრაფიტის დატანა შენობის ან ნაგებობის კედლებზე პატრონის ნებართვის გარეშე მრავალ ქვეყანაში კრიმინალურ ნაბიჯად ითვლება და კანონით ისჯება.
არამგონია გაგიკვირდეთ, თუ გეტყით, რომ გრაფიტის ისტორია საუკუნეების ითვლის. მას ჯერ კიდე ძველი საბერძნეთის და ძველი რომის კედლები საგულდაგულოდ ინახავდნენ. უძველესი გრაფიტის მაგალითები შემორჩენილია ქალაქ პომპეიში, დასავლეთ იტალიაში, რომელიც ვულკან ვეზუვის ამოფრქვევის შედეგად განადგურდა. მტვერმა ცოცხლად დამარხა ადამიანები და შემოინახა კედლები, რომლებზეც ამოკაწრული იყო გრაფიტის უძველესი ნიმუშები.
1980-იან წლებში ნიუ-ორკში ახალი კამპანია მოეწყო, რომელიც მიზნად ისახავდა გრაფიტებს გადაღებვასა და გათეთრებას. ეს იყო იდეა, რომლს მიხედვითაც გრაფიტების მხატვრებს უნდა დაკარგვოდათ სურვილი, შეექმნათ რაიმე ახალი, ვინაიდან მათი ნამუშევრები გარეუბნებში 24 საათის ინტერვალში ქრებოდა.
გრაფიტისადმი მიდგომა ყველა ქვეყანაში სხვადასხვაა. ბევრ ქვეყანაში იგი ხელონების ერთ-ერთ განხრად მიიჩნევა, ხოლო ზოგან კი აგრესიიას იწვევს და ნეგატიურ შეხედულებების ბუდეა. რამდენიმე ქვეყანაში, მაგალითად , ინგლისში, იაპონიასა და ამერიკის შეერთებულ შტატებში გარეუბნების კედლები სპეცალურად გამოუყვეს მხატვრებს. ამ ნაბიჯით სცადეს დიდი ქალაქების დაცვა. აღსანიშნავია, რომ ავსტრალია არის ქვეყანა, რომელიც ყოველწლიურად ატარებს ჩემპიონატს გრაფიტების შექმნასა და მათ შორის საუკეთესოს გამოვლენაში.
გრაფიტს საქართველოში ძირითადად ორი მიმართულებით იყენებენ: პოლიტიკური პროტესტის და სიყვარულის ნიშნად. ისინი ჩნდებიან რომელიმე მნიშვნელოვანი საზოგადოებრივი ან პოლიტიკური საკითხის წამოჭრასთან ერთად და ქრებიან მაშინ, როდესაც ბუნების მოვლენები ანადგურებენ. მხატვრული პროტესტის თემები თბილისში მრავალფეროვანია. ისინი ეხმიანებიან პოლიტიკურ, გენდერულ, სოციალურ საკითხებს. სწორედ ამიტომ მთელ ქალაქში ნახავთ მათ.
